وجود یک حسابدار و سیستم حسابداری از ضروریات است. خوبی حسابداری اینجاست که در هر شغلی با همه یکنواختی اصول حسابداری دارای تفاوتهایی جزئی در کار است که آن هم به دلیل نوع کار است. مثلا یک شرکت تولید پارچه را تصور کنید. سیستم حسابداری این شرکت تولیدی است و مشابه با دیگر تولیدی ها فعالیت میکند اما ممکن است در برخی از موارد مشابه دیگران عمل نکند. مثلا نوعی نخ را خود تولید کند یا نوع دیگری را خریداری نماید و یا شرکایی داشته باشد که در زمان محاسبه سود از روش های مختلف استفاده کند. در کل حسابداری در تمام شاخه ها کاربردیست. امروز به جنبه دیگری از کاربرد حسابداری اشاره میکنم و آن هم حسابداری طلا فروشی است.

در حسابداری طلا فروشی که نوع خاصی از حسابداری را شامل میشود نکات و زیرکی های خاصی وجود دارد. محاسباتی که برای مزد ساخت طلا و جواهرات است به دلیل تفاوتی که دارد باعث میشود تا محاسبات متفاوتی را ارائه دهد. طلافروشی ها به دلیل ارزش بالای دارایی هایشان حاضر نیستند هر کسی را به حریم خود راه دهند در واقع میتوان اذعان کرد ورود به حیطه کاری طلافروشان فقط با داشتن معرف امکان پذیر است. که به نظر من این مورد کاملا عادی و طبیعیست چرا که کوچکترین دارایی در این حرفه بالاترین ارزش را دارد.

در گذشته تمام محاسبات دستی انجام میشد و زرگر ها به شیوه سنتی در دفاتر سیاهه میکردند. اما رفته رفته سیستم های حسابداری مختلفی وارد این حرفه شد و موجودی ریالی و وزنی طلا و جواهرات را محاسبه میکرد این کار اوایل بیشتر برای چاپ اتیکت بر روی محصولات خود را نشان داد. رفته رفته که مباحث مالیاتی برای طلافروشان جدی تر دنبال شد وجود یک حسابدار و سیستم حسابداری مهم تر شد.

به طور کلی حسابداری طلافروشی به گونه ای است که باید هم موجودی طلا رو در هر لحظه اعلام کند و هم مقدار ریالی را که مالک بداند اگر به طور آنی با توجه به قیمت انس جهانی یا داخلی و یا هرگونه تغییراتی که با متعاقبا بر نرخ طلا اثر خواهد گذاشت، تصمیم به خرید یا فروش طلا گرفت ، بداند که چه مقدار طلا دارد.

حسابدار باید بتواند تمام این موارد را در دفاتر و سیستم خود در هر لحظه داشته باشد. حتی گاها در روند کار پیش خواهد آمد که با مشتریان و همکاران طلا به صورت امانی جابه جا شود که این بسیار اهمیت دارد و باید حتما حسابها هر روز چک شود.

در کنار این مباحث برای محاسبه مبلغ طلایی که یک مشتری خریداری میکند زیرکی هایی وجود دارد که ممکن است عمدا یا سهوا محاسبات بیشتر نشان داده شود. برای همین منظور فرمول محاسبه و فروش طلا از طرف اتحادیه طلا فروشان به صورت زیر می باشد:

مبلغ روز طلا برای هر گرم + اجرت ساخت هر گرم طلا + سود + ارزش افزوده

حسابداری طلا فروشی ها: در همه مشاغل فروشگاهی ، اساس کار بدین ترتیب است که این مجموعه مقدار یا تعدادی مشخص از یک یا چند نوع محصول را داشته که یا به صورت امانی در اختیار آنان قرار دارد و یا در تملّک ایشان می باشد . این مجموعه بنا به حجم کار ، وسعت فروشگاه یا تعداد مراجعین خود ، در ازای دریافت مبالغی که آن هم می تواند به صورت نقد یا چک باشد به تبادل این محصولات دست می زنند . در نگاه اول شاید این حرفه یکی از ساده ترین امور دنیا در نظر گرفته شود که در آن تنها کافیست در ازای گرفتن مبلغی مشخص ، محصولی را تحویل مشتری داده و در مراحل بالاتر چاشنی فروشندگی و فن بیان را نیز به آن اضافه کنید ، اما در حقیقت کار همواره به این سادگی ها نیست .

حسابداری طلا فروشی ها

به عنوان مثال در حرفه ای مانند طلافروشی ، شما با کالایی سر و کار دارید که جز به جز آن دارای ارزش بوده و خرید یا فروش قطعه ای کوچک می تواند به جابجایی میلیون ها تومان منجر شود . هرچند نام این حرفه و پولی که در آن جریان دارد بسیار گول زننده و جذّاب می باشد ، اما نباید از این نکته هم غافل شد که در کنار مسئولیت زیاد در آن ، طلافروشی دارای پیچیدگی های زیادی به ویژه در امور مالی – و نه صرفاً مباحث فنی زرگری –می باشد که برای مجموعه هایی با پشتوانه ضعیف ، اولین اشتباه آن ها می تواند آخرینشان نیز باشد . در همین رابطه حسابداری طلا فروشی ها نیز امری کاملاً تخصصی بوده و مستلزم بهره گیری از دانش و توانایی فرد یا یک شرکت حسابداری مجرب و صد البته امین در این راه می باشد . گذشته از این عوامل به دلیل زمزمه هایی که پیرامون گردش مالی در بازار این محصول وجود دارد (کما اینکه ممکن است مجموعه ای به دلیل عدم قرارگرفتن در راسته ای مناسب و شلوغ ، گرانی بیش از حد محصولات یا ضعف مالی عموم مردم جامعه و … هم سال پر رونقی را نگذرانده باشد) ، سختگیری های دولت در اخذ مالیات و سایر پرداختی ها نیز بیشتر می باشد ، در نتیجه حسابداری طلا فروشی ها به عنوان فنی که سبب می شود تا ورودی و خروجی کالا و اموال ثبت شده و در قالبی محکمه پسند و قانونی به مراجع ذیصلاح ارائه شود ، بیش از رسیدگی به امور مالی و مالیاتی سایر مشاغل اهمیت می یابد .

در روند تکامل حسابداری طلا فروشی ها مانند سایر مشاغل ، زرگران در ابتدا مجموعه ورودی و خروجی خود را به صورت سنتی یادداشت کرده و بدون حضور عواملی همچون مالیات ارزش افزوده یا اظهارنامه عملکرد ، تنها با احتساب عیار و وزن یک قطعه طلا ، اجرت ساخت و احتساب سایر کمیت هایی که به قیمت تمام شده منتهی می شد ، مبالغی را برای فروش تعیین می کردند . این در حالی بود که ثبت مشخصات فیزیکی این زیورآلات که زمانی تنها برای نمایش اطلاعات به مشتریان به کار گرفته می شدند ، دیگر وارد مراحل جدید مالیاتی گشته و گذاشتن قدمی اشتباه در این راه به منزله پرداخت مالیاتی سنگین شده بود .

روند تکامل حسابداری طلا فروشی ها

در همین راستا و در گام اول حسابداری طلا فروشی ها ، حسابدار باید شرح دقیقی از میزان وزنی و ریالی دارایی ها اعلام نماید ، اطلاعاتی که در مورد موجودی قابل اندازه گیری و مشخص بوده اما ارزش آن با ضرب وزن در شاخص های قیمتی طلا در بازار ایران و جهان به دست می آید . در قدم های بعدی یک حسابدار باید همواره حساب هایی به روز داشته و این اطلاعات را از عمده ترین خرید و فروش ها تا داد و ستدهایی نظیر مبادلات امانی ، به طور کامل در نظر بگیرد . در همین راستا و همچنین عدم شیطنت برخی طلافروشان که با دستکاری فاکتورهای فروش ، مبالغی جز آنچه دریافت کرده اند را نمایش می دهند ، اتحادیه طلافروشان برای یکدست شدن نحوه محاسبه قیمت ها و همچنین عدم سو استفاده یا اشتباه سهوی برخی همکاران فرمولی را تعریف کرده است که همه اعضای صنف موظف به حرکت در مسیر آن هستند . در همین رابطه این مجموعه ها موظفند تا :

• مبلغ هر گرم طلا به تاریخ روز × مقدار آن
• اجرت ساخت هر گرم طلا × مقدار آن
• سود (۷%) و
• ارزش افزوده (۹%)

محصولات به فروش رسیده را محاسبه کرده و جمع آن ها را به عنوان مبلغ نهایی از مشتری دریافت کنند . در همین راستا چنانچه بخواهیم مثالی عددی بزنیم فرض کنید که یک مشتری قصد خرید انگشتری ۴ گرمی را داشته باشد ، در همین رابطه اگر تاریخ مراجعه وی را اواسط اسفند سال ۱۳۹۷ در نظر بگیریم که قیمت حدودی هر گرم طلای ۱۸ عیار ۴۰۰٫۰۰۰ تومان بوده و اجرت ساخت هر گرم نیز ۲۰٫۰۰۰ تومان می باشد ، فاکتور وی به شرح زیر محاسبه می گردد :

۴×۴۰۰٫۰۰۰=۱٫۶۰۰٫۰۰۰ تومان به عنوان فقط قیمت مواد بکار رفته در این انگشتر

۴×۲۰٫۰۰۰ = ۸۰٫۰۰۰ تومان به عنوان تنها اجرت ساخت این محصول

که مجموع آن ها ۱٫۶۰۰٫۰۰۰ + ۸۰٫۰۰۰ = ۱٫۶۸۰٫۰۰۰ تومان برابر است با قیمت تمام شده آن برای یک طلا فروش ؛ حال چنانچه

۱٫۶۸۰٫۰۰۰ × ۰۷/۰ = ۱۱۷٫۶۰۰ تومان به عنوان سود کار و

۱٫۶۸۰٫۰۰۰ × ۰۹/۰ = ۱۵۱٫۲۰۰ تومان به عنوان ارزش افزوده در نظر گرفته شود ، مشتری در نهایت ملزم به پرداخت

۱٫۶۸۰٫۰۰۰ + ۱۱۷٫۶۰۰ + ۱۵۱٫۲۰۰ = ۱٫۹۴۸٫۸۰۰ تومان می شود . در همین راستا ناگفته نماند که عده ای ۹% ارزش افزوده را از مجموع بهای تمام شده و سود محاسبه می کنند که کاملاً اشتباه است .